Speculations

This is a contribution by Charlotte Dorn, a researcher in the arts, seeking to create images of animals that invite us to rethink our relationship with non-human nature.

 

 

“It matters what matters we use to think other matters with; it matters what stories we tell to tell other stories with […] what thoughts think thoughts […] what stories make worlds […].”

Donna Haraway, Staying with the Trouble. Making Kin in the Chthulucene, Durham-London: Duke University Press, 2016, p. 12.

 

Speculations about what other animals might be doing when humans aren’t watching or about behaviour we don’t understand are part of a research process on how to increase the empathetic engagement with other-than human animals. Fantasies about what they think, what personalities they might have, and how they structure their lives are mingled with concrete experiences with insects and ethological knowledge about the species. These stories are told to form new connections and strengthen ecological awareness.

The method is inspired by the artistic method speculative fiction or magical realism, where the real world is permeated by magical aspects. The illustrations visualize possible scenarios of insect existences. The concept of telling fictional stories about the human-animal relationship is inspired by Donna Haraway’s “speculative fabulation” (2016, p. 2), which involves telling stories of coexistence between humans and other animals. The term “Chthuluzän” introduced by Donna Haraway (2016, p. 2) is an example of how the invention of a new word leads to a different perspective on the current status. Creating original connections by intertwining the real with fiction, promotes openness and flexibility towards the present and future.

“[…] I look for real stories that are also speculative fabulations and speculative realisms. These are stories in which multispecies players, who are enmeshed in partial and flawed translations across difference, redo ways of living and dying attuned to still possible finite flourishing, still possible recuperation.” (Haraway 2016, p. 10)

 

 

Just like Donna Haraway, I believe that we need more narratives that explore the mutual influence of the human and non-human, as well as the significance of non-human agency and its interference with human life (Haraway 2016, p. 10). The more multispecies stories are told, the more diverse, richer, multi-layered, interconnected the world seems. Speculating about possible futures counters the resignation and hopelessness that can be felt when discussing the climate crisis or species extinction. Moreover, aside from raising awareness for non-human existence, storytelling can also lead to concrete proposals for better future coexistence.

By visualizing ideas for a future coexistence grounded in a greater appreciation of the interconnectedness between human and non-human existences, I give shape to these ideas and make them more tangible.

 

 

The linocut, created in the framework of a Biofutures Living Lab workshop at the KU Leuven in 2023, illustrates the fictional story around a new, green energy source called Aurora Benergy and a relational policy instaured by humans to take more serious other than human wants and needs. In this illustration on the left a Grog named Gregor is talking with Aurora Benergy. The energy source complains on the increasing workload, as humans are using more and more energy.
In the light of a potential energy crisis, ideas were gathered and developed in groups during the BioFutures Living Lab workshop to find solutions to some of the ecological crisis’s challenges.

“Amidst the pervasive pessimism surrounding potential futures scenarios, the imagination of constructive trajectories becomes increasingly challenging: ‘how can we begin to move towards ecological and cultural sustainability if we cannot even imagine what the path feels like’ (Wall Kimmerer, 2013, p. 6)? In order to encourage citizens to re-think their position in this world and imagine more positive futures of ecological balance, we propose to experiment with the lens of futures thinking and imagination.” (Biofutures Article 2023, Introduction)

The concept of this workshop was based on future studies, participatory design, bioart, as well as the theories of posthumanism and new materialisms. The three-day BioArt Living Lab was structured into five steps: “identifying the problem, framing new approaches to tackle the problem, co-researching and co-designing potential pathways to deal with the problem, evaluating and reflecting on these new pathways, and sharing of results (The Bristol Approach, 2023).” (Biofutures Article 2023, Methodology) Through speculative design, future objects were invented, with a particular focus on multispecies connections. Subsequently, potential benefits and risks of these objects were imagined, their integration into society was considered, and a fictional story with the object involved was written. (Biofutures Article 2023, Methodology)

Whilst the BioFutures workshop included thinking about non-human existences as only a part of the program and rather concentrated on an energy black-out, my research focuses on envisioning a future in which other-than-human existences are acknowledged and valued. The creative and thinking process of speculation is rooted in compassion meditation (Lobsang Tenzin Negi, CBCT) and an awareness of unnecessary animals suffering whereas in the BioArtLab, the speculation begins with a potential energy catastrophe that puts a stop to human current lifestyle. Also, in difference to BioFutures Living Lab, my research explores aesthetic questions about representing insect personalities and their coexistence.

The works speculating about the lives of insects present more and less likely scenarios, illustrating the diversity of possible modes of existence. Particularly, seemingly less likely speculations invite to be open to the realm of possibility. As Violette Pouillard mentioned, it’s not necessary to ‘know everything’ or ‘as much as possible’ about other animals to envision a future with them and respect them. Not knowing everything can even contribute to approaching others with greater caution. Furthermore, in sciences, non-human existences are predominantly examined for their utility to humans. Imagining situations independent of humans shows that animals lead lives beyond human utility.

 

 

The visualization of ideas that sensibilize to multispecies worlds are visualized through graphic art. The artistic transformation of ideas into a tangible object anchors thoughts in the material world and can be used for dissemination. The artwork is an object that invites for open-mindedness and highlights the content as a subjective perspective. Not portraying one’s own opinion as an absolute fact helps to take other perspectives seriously and encourages a closer examination of the other and the own standpoint. At the same time, one has to accept that opinions can change, thus one has to continuously question the own perception. Also, the artistic representation of an idea helps to emotionally and intuitively open up to the displayed content. Learning to confront other animals with emotional openness by being confronted with their artistic representation is one of the aims of this project.

Cultural depictions of bugs can be found in Klaus Reinhardt’s work Literary Bugs: An Anthology, Along with a Brief Natural and Cultural History (2014). He collects literary portrayals of bugs, such as Tolstoy’s The Cossacks: A Tale of 1852 (1875). In The Cossacks: A Tale of 1852, Tolstoy unsuccessfully tries to avoid being bitten by bugs that live in his bedroom and resigns with the thought, “you cannot outsmart them” (2014, p. 127). So, the author tells a realistic story about bedbugs without devaluing them, but portraying them as intelligent beings capable of evading human traps. Such a perspective, which does not present bugs from a perspective associated with disgust, serves as a source of inspiration for the own project.

A point of criticism of this method could be that it does not pay enough attention to the real life of the animal as the fictional elements divert attention from the real circumstances of these animals. The counterargument is that the goal of this project is not to depict insects as realistically as possible, but to playfully anchor non-human worlds in our consciousness and build a relationship with them. For this purpose, stylistic elements are used that show bugs in ways we don’t experience them in everyday life but are helpful in portraying bugs as individuals with agency. This connection with the other created through art can then strengthen the relationship with living animals in everyday life.

Another criticism could be that the portrayal of bugs is anthropomorphizing, for example, when two bugs are depicted communicating with each other through human language. However, this visual representation is not suggesting that bugs speak human language but rather that there is communication between bugs. Human language and a comic-like style are used to narrate a story that is understandable for a human viewer.

 

Charlotte Dorn

Geluiden

In een van de vorige bijdragen (Vuurzwamveervleugelkevers) hebben we antropoloog Anna Lowenhaupt Tsing aan het woord gelaten met een citaat uit haar boek The Mushroom at the End of the World. On the Possibility of Life in Capitalist Ruins (2015). Ze had daarbij aandacht voor de kunstenaar John Cage die zich afvroeg of sporen van paddestoelen geluid voortbrengen wanneer ze op de aarde vallen en of dit ook het geval is wanneer kleine insecten in paddestoelen kruipen. Cage dacht daarbij aan pizzicati of aan de geluiden van een gamelan.

Wat Cage zich voor de geest haalde vertoont verwantschap met het geluid dat houtwormen produceren wanneer ze actief zijn. In 25 Woodworms, Wood, Microphone, Sound System (2009) versterkt de kunstenaar Zimoun het geluid van larven van de houtwormkever. Telkens wanneer het kunstwerk wordt getoond, ontstaat er een specifieke ‘compositie’, omdat de activiteit van de houtwormen afhankelijk is van het stuk hout waarin ze hun gangen boren en van omgevingsfactoren zoals temperatuur en luchtvochtigheid. 25 Woodworms, Wood, Microphone, Sound System was in 2022 een van de presentaties op de tentoonstelling Biotopia in Le Pavillon (Namen). Het uitgangspunt van Biotopia past volledig bij de filosofie van de website On things and thinking: design and nature: “Biotopia stelt voor om van gezichtspunt te veranderen, om ons onder te dompelen in het hart van niet-menselijke samenlevingen en om ons open te stellen voor de diversiteit van manieren van zijn.”[1]

Het versterken van geluiden die we niet kunnen horen is in de tentoonstelling Biotopia ook aan de orde in Conversation métabolite (2022) van de kunstenaar Antoine Bertin. De geluidsinstallatie is het resultaat van Bertins samenwerking met wetenschappers die coccolithoforen (eencellige algen) bestuderen. Die wetenschappelijke context klinkt door in de omschrijving van het werk in de bezoekersgids: “Coccolithoforen zijn nano-planktonachtige planten. Eén enkele druppel oceaan bevat duizenden van deze organismen die onzichtbaar zijn voor onze zintuigen. En toch produceert fytoplankton door zonlicht op te vangen 60% van de zuurstof die wij inademen, zelfs meer dan bossen op het land. In deze installatie is de kunstenaar Antoine Bertin vooral geinteresseerd in de semiochemische studie van plankton, in hun taal dus. Tijdens hun bloeiperiode, die verscheidene weken kan duren, wisselen coccolithophora chemische woorden, zgn. “metabolieten”, met elkaar uit. De kunstenaar volgde wetenschappers die coccolithoforen bestudeerden tijdens een expeditie naar Zuid-Amerika. De concentraties metabolieten die tijdens de expeditie werden gemeten, werden vertaald in geluiden zodat de bezoekers zich kunnen onderdompelen in de gesprekken van een vorm van aquatische en plantaardige intelligentie.”

‘Geraakt’ worden door geluid in de natuur is een thema dat velen intrigeert. Op poëtische wijze verwoordt Caro Van Thuyne dit verlangen in de roman Lijn van wee en wens (2011), inhakend op de overtuiging van componist Richard Skelton dat “the landscape is full of voices, audible and inaudible. Its contours and reliefs are a patterning of melodies, and the music I create is a string, resonating in sympathy.”[2] In haar roman citeert Caro Van Thuyne Skelton: “Could I become a string, resonating in sympathy with the landscape’s inaudible melodies?”, waarop zij verdergaat: “Kan ik? Een snaar worden die meezindert met de onhoorbare melodieën van het land waarover ik loop? Het vlammig begloeien van de lucht voelen zinderen, het capriolen van de kieviten rakelings boven de natte weilanden voelen suizen door mijn spieren, hun baltsgejuich voelen weerkaatsen, de sensuele synchrone choreografieën van de futen in mijn eigen leden voelen, het koppen van het zwartblauwe water in mijn botten, het zachte melancholieke roepen van de wulpen voelen echoën als ze overtrekken in die broze porseleinen lucht…”[3]

Misschien kunnen we ook geluid denken bij processen die we volstrekt niet linken aan auditieve contexten. In Wormmaan (2021) beeldt Mariken Heitman zich in hoe fotosynthese zou klinken. “We denken niet dagelijks aan fotosynthese. Had het een geluid, dan zou alles anders zijn. Bij de eerste grijze lichtstralen zou een zacht gemurmel ontstaan. De bomen die uittorenen boven iedereen zetten hun bladgroenkorrels in werking. De groene pomp begint, koolstofdioxide komt het blad binnen en zuurstof treedt eruit, al die bladeren ademen. Zachte klikjes klinken, van het breken en herschikken van moleculen. Zoevend worden suikers naar groeipunten verscheept. Terwijl het licht aan kracht wint, de zon steeds hoger stijgt, zal het gemurmel en geklik plaatsmaken voor een bescheiden, meerstemmig gesuis, want ook struiken en kleine bomen vangen aan, ook hun bladgroenkorrels vangen licht en assimileren moleculen. Breken, husselen, bouwen, verschepen. De aarde raakt op drift, het ademen klinkt steeds luider. En dan, terwijl de zon op weg is naar zijn zenit, zullen het gras, de kruiden en de landbouwgewassen beginnen te zingen, hoog en harmonieus. Ze zullen de insecten overstemmen, de vrachtwagens, fabrieken en vliegtuigen, ze vormen een aaneengesloten tapijt van geluid. Hun synthese is scherp en snel, zij hebben niet meer dan een seizoen de tijd om te komen tot een finale, tot zaad. Een koor van alchemistisch groen dat uit het schijnbare niets, uit gas en licht, stof maakt. Tot de zon, voorbij zijn hoogtepunt, langzaam zakt en eerst de lage kruiden, dan de struiken en uiteindelijk de bomen hun adem inhouden en hun zingen staken. Met de nacht verstilt de aarde, tijdelijk.”[4]

Ook wie gewoon de tijd neemt om naar de natuur te luisteren, hoort veel. Robin Wall Kimmerer, professor Environmental Biology en oprichter en directeur van het Center for Native Peoples and the Environment aan de State University of New York College of Environmental Science and Forestry, schrijft in haar boek Braiding Sweetgrass. Indigenous Wisdom, Scientific Knowledge, and the Teachings of Plants (2013): “Ik kom hier om te luisteren, om me in de ronding van een wortel in een zachte kom van dennennaalden te nestelen, om tegen de zuil van een weymouthden te leunen, om de stem in mijn hoofd uit te schakelen tot ik de stemmen erbuiten hoor: het shhh van wind door naalden, water dat over rotsen druppelt, een boomklever die trippelt, aardeekhoorns die graven, beukennoten die vallen, een mug in mijn oor, en nog iets – iets wat ik niet ben, iets waarvoor we geen taal hebben, het woordeloze zíjn van anderen waarin we nooit alleen zijn.”[5]

Je moet er zelfs niet ver voor lopen. Luister hier naar korte opnamen in de omgeving van enkele kleine steden in België.

 

Lut Pil

 

 

[1] https://www.le-pavillon.be/nl/tentoonstellingen/biotopia

[2] Richard Skelton in Mark Peter Wright, Fifteen Questions with Richard Skelton. Sympathetic resonance, https://www.15questions.net/interview/fifteen-questions-interview-richard-skelton/page-1/

[3] Caro Van Thuyne, Lijn van wee en wens, Amsterdam: Koppernik, 2021, p. 70. Het citaat komt uit Richard Skelton, Landings, Xylem Books, 2019.

[4] Mariken Heitman, Wormmaan, Amsterdam-Antwerpen: Contact, 2021, p. 217-218.

[5] Robin Wall Kimmerer, Een vlecht van heilig gras. Hoe de natuur, wetenschap en traditionele kennis ons leren respectvol met de aarde om te gaan, vertaald door Nicole Seegers, Haarlem: Uitgeverij Altamira, 2022, p. 77.