On things and thinking:

design and
nature

How shall we interpret and design landscape/nature/world to meet the great challenges posed by climate change?
How will we create new ways of thinking for a sustainable society?

On things and thinking: design and nature provides a platform for polyphony, complementarity and crossover. Scientists, designers, artists, writers and philosophers present stories and future models in which the complexity of landscape/nature/world is (re)discovered.

Hoe zullen we landschap/natuur/wereld denken en vormgeven om tegemoet te komen aan de grote uitdagingen die de klimaatproblematiek stelt?
Hoe creëren we nieuwe denkkaders voor een duurzaam samenleven?

On things and thinking: design and nature biedt ruimte aan meerstemmigheid, complementariteit en crossover. Wetenschappers, ontwerpers, kunstenaars, schrijvers en filosofen brengen verhalen en toekomstmodellen waarin de complexiteit van landschap/natuur/wereld wordt (her)ontdekt.

Introduction
Lut Pil en Frank Maet
text
Introductie
Lut Pil en Frank Maet
tekst
EN ALLES BEGINT
Liesbeth Lagemaat
tekst
b o s – s c h o k b o s   
Annelie David
tekst, beeld
Climate Confession
Steve Michiels
comic
Klimaatbiecht
Steve Michiels
strip
Speculations
Charlotte Dorn
text, image
Geluiden
Lut Pil
tekst, video
Nummulites: small wonders of nature and distant memory of a subtropical northwestern Europe – part 2
Robert P. Speijer
text, image
Nummulieten: wondertjes der natuur en verre herinnering aan een subtropisch Noordwest-Europa – Deel 2
Robert P. Speijer
tekst, beeld
New Customs for the Multispecies Community
Eva Meijer
text, image
Nieuwe gebruiken voor de meersoortige gemeenschap
Eva Meijer
tekst, beeld
Met levende doden leven
Lisa Doeland
tekst
Nummulites: small wonders of nature and distant memory of a subtropical northwestern Europe – Part 1
Robert P. Speijer
text, image, movie
Nummulieten: wondertjes der natuur en verre herinnering aan een subtropisch Noordwest-Europa – Deel 1
Robert P. Speijer
tekst, beeld, video
Faces of Water
Sofie Crabbé
text, image
Faces of Water
Sofie Crabbé
tekst, beeld
Woekerende plantblindheid: voorbij het niet zien
Niek Kosten & Kristof Vrancken
tekst, beeld
De relatie tussen mens en natuur, groter dan de som der delen
Sanne Bloemink
tekst
Woekerende stadsnatuur
Lut Pil
tekst
Van wereld naar aarde
Vincent Blok
tekst
Vertaalassemblage met een open einde
Janne Van Beek
tekst
Silver nor Gold; on the Action of the Rays of the Solar Spectrum on Vegetable Juices
Tim Theo
text
rusteloos wacht ruimte in het plooien van de tijd
Bram Van Breda
tekst, beeld, video
Verschuiven naar de diepte
Lut Pil
tekst
Met elkaar spiegelende impressies
Frank Maet
tekst
Tumult
Moya De Feyter
videogedicht
Proloog op een brief aan Tireragan, land van kwade golven
Rutger Emmelkamp & Miek Zwamborn
tekst, beeld, audio
A Wooden Cube, a Mug and a Ballpoint Pen
Luca Vanello
video
A Transformational Art for a World in Transition
Mary Mattingly
text, image, ecotopian library
Primates of the sea
Eve Seuntjens
video, text
Primaten van de zee
Eve Seuntjens
tekst, video
Forêt océanique
Sarah Westphal
video
Forêt asiatique – Forêt océanique: Immersed, Entwined, Entangled
Lut Pil
text
Forêt asiatique – Forêt océanique: verstrengeling in het kwadraat
Lut Pil
tekst
Oceaan(land)schappen: horen, zien en voelen
Filip Volckaert
tekst
Mise en relation: bringing the interplay between nonhuman and human agencies to the core of theatre practice
Carl von Winckelmann
text
Bracket fungus featherwing beetles
Lut Pil
text
Vuurzwamveervleugelkevers
Lut Pil
tekst
Baranowskiella ehnstromi
Johan Robben
video

EN ALLES BEGINT

10/10/2023

 

In februari 2023 verscheen mijn episch gedicht Simones en Dianina.
Wat ik voor ogen had: vanuit een ongestoorde situatie twee mensen tot elkaar laten komen die samen de wereld zouden kunnen herscheppen, als een alternatieve Adam en Eva.
Zou dat hen lukken? En hoe zouden ze het aanpakken? Hoe zou de ontmoeting tot stand komen? En wat is een ongestoorde situatie?
Ik besloot alle bewoners van de stad, het mini-universum waarin Simones en Dianina leefden, in slaap te laten vallen. Zie de stad als een ei, een ei van slaap. Er zijn 7 kringen: de slaap varieert van lichte sluimering tot diepe coma.
In deze stille wereld dwalen Simones en Dianina en in deze dwaaltocht vinden ze elkaar. Hun ideeën over een ideale wereld raken verweven.
Een fabeldier, Heer Kraai, tuimelt regelmatig vanuit de hemel over de wolkensluiers van de aarde en becommentarieert wat hij ver onder zich ziet gebeuren:

 

Ach nee. Ik bedoel: hij gaat haar nu vertellen over wat hij
denkt. Dat. In het diepste van zijn navel, de groene groei-

kracht zetelt. De kiemdrang van het licht. Het al-doordringende.
Adem van de salamanders en houtduiven, zoemen van kolibrie

en nachtelijk gras. Bloed van twijgjes en paddenstoelen, verstofte
ader in een oude beuk, de trilharen van de kat. Het duizendvoudig

weefsel van de regen. Oog in oog. Mond in mond. Het zoenoffer
van de seizoenen. Wormverlangend wortelstelsel van een jonge

akker. Die witte eend met haar kop in de borst, slapende
een slaap van verwegste gezichten. Geluid dat klinkt als uit

de longen van een god gestuwd. In. Uit. In. Uit. Veriditas. Vlam.
Verzengend licht. Doorgloeiend vuur. En hij, als mens,

en zij, als mens, daar middenin.

 

Wanneer ik, als dichter, zoiets opschrijf, al is het bij monde van een fabeldier, een alziende kraai, dan is dat niet gratuit.

De groene groeikracht of veriditas is een van de pijlers waarop de mystieke leer van Hildegard von Bingen leunt, maar tegelijkertijd hier ook op te vatten als een ecologisch bewustzijn.

Bij Hildegard is de veriditas het goddelijke licht dat alle wezens doorstraalt en levenskracht geeft. Zoals de zon een voorwaarde is voor het leven op aarde. En al lezende in de visioenen van Hildegard von Bingen en verder wevende aan mijn episch gedicht Simones en Dianina, kwam ik steeds meer op deze parallel uit, die zelfs een van de grondtonen van het boek is geworden.

Dianina loopt door de nachtelijke stad. En er overkomt haar iets dat haar leven zal veranderen. Een melodie verschijnt:

Klanken zoals ik ze nooit eerder hoorde. Kan muziek
vloeibaar zijn? Maar niet als water, veel trager zwerven

de druppels door de ruimte, lichtspatten die elkaar
opzoeken, cirkelvormige patronen schrijven in de lucht

en vlak boven mijn hoofd blijven hangen, of aarzelen om
verder te reizen. Een stem die vanuit het niets leek op te komen

maar eenmaal aanwezig me wil begeleiden, mee lokt,
de steeg door, de klankdruppels wervelen boven mijn hoofd

en dan weer vlak voor me, ik kan niets verstaan van wat
blijkbaar toch woorden zijn en flarden van zinnen maar toch

loop ik mee, volg ik het pad dat de tonen me wijzen.
Als de stem een iets of iemand is, dan moet de bron waaruit het

ontspringt onuitputtelijk zijn. Een troost. Kan dat? Kan iets
of iemand een melodie als een gulden zwerm op me afsturen om –

om wat? Ik loop op het ritme van deze ragfijne druppels,
een lied van erbarmen. Ik loop en doe niets dan lopen.


Later, als ze Simones heeft gevonden, of ontdekt, in zijn gekraakte pandhof:


Wat je hoorde, vannacht,

lijkt dat op: een regen zo fijn dat ze niet kon bestaan, maar
ze is er, je loopt in een hemdje van vochtparels dat je beschermt

en overal waar je je passen zet, is die zilveren huif van spetters
en ze lijken nooit neer te dalen, je zou ze op willen vangen

in een porseleinen schaal, als je die had, maar die heb je niet,
en het enige wat je nu kunt doen is een kommetje maken

van je handen en je hoofd buigen en met je tong in die klank-
bokaal, dat nest dat je zelf hebt gemaakt, voor een minuut,

of minder nog – je kust het water dat geen water is, en
het water zegt: ‘Loop maar met me mee’, en je wilt nooit meer

stoppen met luisteren, je hele lijf wordt een oorschelp, en
tot in de diepste sleufjes van je slakkenhuis dringt de muziek

door, je membraam trilt op haar ritme en je loopt en je wilt
niets dan lopen.

 

Voor Simones klinkt diezelfde wonderbaarlijke melodie niet als een druppelregen, maar als een weefsel:

En waar kwam die muziek, alsof er zilveren spinnenwebdraden
dreven in de lucht, waar kwam ze vandaan? Klanken die nauwelijks

door mensen waren aangeraakt, kon zoiets bestaan? Was het
een van de melodieën die hij al zo lang, in het beschroomde

demster van zijn hart, had bewaard. Maar de tonen klonken hier
ijler en helderder tegelijkertijd. En ze kwamen niet vanuit zijn

hartkamers, maar zwierven tussen de pilaren en de ommegang
van deze binnentuin. Windvlaagjes waren ze op een windstille

dag, plotseling verschijnende kleine tornado’s die zich, op dat
ene moment, wilden tonen. Rondom Simones weefde het spinnenwebzilver

een bokaal, onzichtbaar maar onontkoombaar.
Ze was er.

 

Wat bezielde Simones, wat bezielde Dianina, en waarom?

De verwondering, het stille, onbevooroordeelde aanschouwen dat in de loop van een mensenleven vaak verbleekt tot een ‘dat weten we nu wel’ of zelfs verdwijnt. Plaats lijkt te maken voor cynisme. Dat zuivere waarnemen en aangeraakt worden door de schoonheid van de natuur, iets dat voor onze kinderziel vanzelfsprekend was, maar vaak verloren gaat als we getransformeerd zijn tot haastige volwassenen, dit vermogen is bij Simones en Dianina helemaal ontwaakt. In een wereld vol slapenden zijn zij wakkerder dan ooit.

Ik zou graag altijd willen kunnen waarnemen zoals Simones en Dianina. Altijd de veriditas, de groene groeikracht, zien in de mij omringende natuur. Met mijn vingertoppen langs het kleinste grassprietje strijken, de groene aderen zien waar het licht doorheen schijnt. De kristallen regendruppel zien die naar beneden druipt, de aarde in.

Ik zou graag altijd heel precies het verendek van de vogels in mijn tuin willen beschouwen, met mijn ogen het poedergrijze van de mussen en het stippelpatroon van de spreeuwen willen aanvoelen, maar er zijn genoeg momenten dat ik blind door de wereld loop en niet eens in de gaten heb dat ik een slakkenhuis kapot trap of ongevoelig ben voor de adem van de wind. Op dat soort momenten ben ik totaal niet verbonden met de wezens om me heen. Maar voel ik die verbinding wel, dan weet ik me een minuscuul onderdeel van een weefsel dat zo enorm is dat ik het niet, nooit, kan bevatten. Dan bevind ik me middenin een universum dat haar rijkdommen nog maar ten dele heeft geopenbaard aan mij, kleine mens.  En dan ben ik dankbaar. Vol respect. Dan wil ik niets dan dit weefsel van schoonheid beschermen.

Simones en Dianina hebben het in feite makkelijk. Het is hen gegeven om helemaal opnieuw te beginnen. Maar op onze eigen kleine schaal kunnen we elke dag opnieuw beginnen. Met waarnemen, beschouwen, verwonderen. Behoeden. En dit idee doorgeven aan anderen.

En zo is de queeste van Simones en Dianina nooit af.

In mijn gedachten blijven ze spreken tot elkaar en zichzelf, en de wereld die ze herscheppen. Nieuw maken. Beschermen.

Misschien schrijf ik wel ooit een vervolg. Een Simones en Dianina, deel 2.

En dat begint dan misschien wel zo:

 

Het diepste van mijn navel, zegt Simones. Waar zie je me voor aan?
Ben ik een landschap, een rotsformatie? Wie of wat leven er op mij,

in mij? O ja, ik word bevolkt door bacteriën en ontluikende virussen,
mijn bloedsomloop is een rivierenstelsel, met delta’s als roze tussen-

ruimtes. In het buitengebied vlecht een minuscuul schimmeltje zich
een weg door mijn haar. En als ik spreek, nu, tot jou mn liefste,  

zijn mijn speekseldruppels satellieten in een luchtruim. Dit, hier,
de kamer die ons leven is. Van tafel tot vensterbank: dit inwonende

anarchistische volk strijkt neer op hout en steen, op glas. Op onszelf
en de lucht die we inademen. Waren we een oceaan, dan het complete

verschijnsel, en elke druppel, elk zwevend plankton deeltje.

 

 

En Dianina, met een kiemdraadje licht op haar tong, of is het stuifmeel?
luistert naar het gras. Hoe het knispert in de nacht. Groeit gras ’s nachts

harder dan overdag? Houdt het overdag de adem in om ’s nachts
een heel veld in beweging te brengen? Hoe zichtbaar is de dans

van de wind en het kruid op de binnenplaats. Het pandhof van Simones,
zijn gekraakte korf, het middelpunt van ons die opnieuw zijn begonnen.

 

En alles begint altijd.
Opnieuw.

 

 

 

 

 

 

Liesbeth Lagemaat,
Wijk bij Duurstede (NL), 9-10-2023

Het episch gedicht Simones en Dianina van Liesbeth Lagemaat is in 2023 uitgegeven bij Uitgeverij Wereldbibliotheek.